Seli nyeupe za damu
Seli nyeupe za damu au leukocytes, ni seli za ulinzi wa mwili ambazo kama askari hupambana na vijidudu, virusi na seli zisizo za kawaida kama seli za saratani. Seli hizi husafiri katika damu na tishu za mwili na wakati zinapohisi hatari au moja kwa moja hushambulia au hutuma ishara za msaada kwa sehemu zingine za mfumo wa kinga. Kuna aina mbalimbali za seli nyeupe za damu, kama neutrophils ambazo humeza bakteria, monocytes ambazo hubadilika kuwa macrophages za kusafisha na lymphocytes ambazo zina majukumu maalum katika kutambua na kuharibu vyanzo vya magonjwa.
Lymphocytes
Lymphocytes ni aina ya seli nyeupe za damu ambazo hufanya kazi kama timu ya habari na operesheni kwa mfumo wa kinga. Zina lymphocytes B, T na seli za asili za kuua (NK). Lymphocytes B hutengeneza antibodies ambazo hushikamana na vijidudu na kuzitia alama kwa ajili ya uharibifu. Lymphocytes T zina T msaidizi (ambazo huongoza mfumo wa kinga) na T kuua (ambazo huharibu seli zilizoambukizwa au za saratani). Seli za NK pia bila ya kutambua mapema, hulenga virusi na seli za saratani. Seli hizi kwa usahihi na uratibu hulinda mwili kutokana na vitisho.
Jeni za kupambana na saratani
Jeni za kupambana na saratani au jeni za kukandamiza uvimbe kama walinzi wa jeni ambazo huzuia ukuaji usio wa kawaida wa seli. Jeni hizi hutoa maagizo ya kutengeneza protini ambazo au zinadhibiti mzunguko wa mgawanyiko wa seli au zinarekebisha DNA iliyoharibiwa au zinamlazimisha seli yenye kasoro kujitolea (apoptosis). Kwa mfano, jeni ya TP53 hutengeneza protini ambayo ikiwa DNA imeharibiwa, huzuia mgawanyiko wa seli. Jeni za BRCA1 na BRCA2 pia zina jukumu katika urekebishaji wa DNA na huzuia saratani kama ya matiti na ovari. Ikiwa jeni hizi zimeharibiwa, hatari ya saratani huongezeka.
Ngozi na utando wa mucous
Ngozi na utando wa mucous (kama ndani ya pua na mdomo) ni safu ya kwanza ya ulinzi wa mwili, kama ukuta wa kinga ambao huzuia kuingia kwa vijidudu, virusi na vitu vyenye madhara. Ngozi kwa tabaka zake nene na seli zilizokufa huzuia kupenya kwa vitu vya nje, wakati utando wa mucous hutengeneza mucus (ute unaonata) ambao hunasa vijidudu na hutoa enzymes ambazo huharibu bakteria na virusi. Vizuizi hivi vya asili vina jukumu muhimu katika kuzuia maambukizi.
Tezi za limfu na wengu
Tezi za limfu na wengu kama vituo vya ukaguzi wa mwili. Tezi za limfu ambazo ziko katika sehemu mbalimbali za mwili (kama shingo na chini ya kwapa) huchuja maji ya limfu na kunasa vijidudu au seli zisizo za kawaida. Wengu pia huchuja damu, huhifadhi seli nyeupe za damu na huondoa seli zilizoharibiwa au zilizoambukizwa. Viungo hivi kwa ushirikiano na lymphocytes na seli zingine za kinga, husafisha mwili kutokana na vitisho.
Protini za ujumbe (interferons na cytokines)
Interferons na cytokines kama wajumbe wa kemikali wa mfumo wa kinga. Interferons wakati virusi au seli ya saratani inapatikana mwilini, huonya seli za karibu ili ziimarishe ulinzi wao na huzuia kuongezeka kwa virusi. Cytokines pia hutuma ishara za uratibu kati ya seli za kinga kwa mfano husababisha uvimbe ili kuvuta seli nyeupe za damu kwenye eneo la maambukizi. Protini hizi hufanya mfumo wa kinga kama orchestra iliyoratibiwa.
Mfumo wa kinga wa asili na uliopatikana
Mfumo wa kinga wa asili kama majibu ya haraka ya mwili ambayo yanafaa mara moja baada ya kuingia kwa vidudu. Hii inajumuisha homa, uvimbe na seli kama macrophages ambazo bila kutambua maalum hushambulia vitu vya nje. Mfumo wa kinga uliopatikana lakini hufanya kazi kama kumbukumbu ya mwili; wakati inakutana na vidudu maalum, huikumbuka na wakati ujao hutoa majibu ya haraka na yenye nguvu zaidi. Chanjo hutumia mfumo huu ili kuitayarisha mwili kwa mapambano na magonjwa maalum.
Katika aya ya 4 ya sura ya Tariq Mungu Mwenyezi ametamka;
“Hapana nafsi ila inayo mwangalizi.”
Mfumo wa kinga wakati wa kuzaliwa unaweza kubadilika na aya hii pia inaonyesha kwa hila kuhusu suala hili.
Toa Jibu