Klorofîl an jî rengê kesk, di gelek nebatan, algan û sîyanobakteriyan de tê dîtin, ku ronahiya şîn û sor vedigire, û ronahiya kesk û zer vedigerîne. Klorofîl di nebatan de pêvajoya fotosentezê pêk tîne.
Fotosentez pêvajoyek kîmyewî ye, ku nebat ronahiya rojê vedigirin û wê vediguherînin enerjiya kîmyewî, ku di nebatan de tê hilanîn, paşê, bi reaksiyonên di kloroplastên nebatan de, ew tê veguherandin oksîjen û karbohîdratan. Ji bo me, em hemû oksîjena li ser rûyê erdê, û ji ber vê yekê, jiyana li ser rûyê erdê, ji ber pêvajoya fotosentezê ya nebatan deyndar in.
Hemû beşên kesk ên nebatan, ku klorofîl an jî klorofîl tê de hene, fotosentezê dikin, û klorofîl ji bo reaksiyonên fotosentezê berpirsiyar e, lê beşên nebatan ên ku klorofîl an jî klorofîl tê de nînin fotosentezê nakin. Di pêvajoya fotosentezê de, av û karbon dîoksîd têne tevlihev kirin, ku ev yek sedema derxistina oksîjen û karbohîdratan e.
Di Sûreya El-En’am, ayeta 99’an de, Xwedayê mezin wisa got:
Û ewê ku ji ezmana avek hinartîye heye! (Ewa Yezdan e). Û me, bi wê avê çêra hemûşk tiştan derxistîye, îdî me ji wê (çêrê) hêşnayî derxistîye ku em ji wê (hêşnayîyê jî) hinek lubên li hev sîyarî derdixin. Û (em bi vê avê) darê xurma jî derdixin, ku (çiqilê wan darê xurma nêzîkê hev in, di wan çiqilan da guşîyan nêzîkê hev bi dardanin û (me bi vê avê) bostan û rez jî (derxistîne). Di wan rezan da ji tirî û zeytûn û hinar hene; (evanan) hinekî wan wekî hinekî wan in û hinekî wan jî qe wekî hev nabin. Û hûn di gava ku ewan beran derdikebin û digehîjin; li wan beran mêze bikin (ku ewan bi serê xwe nagehîjin). Bi rastî di van (kirinan da) ji bona komalê ku bawer dikin, berate hene
Di metnê de, peyva kesk, ku di hin wergeran de wekî şînok an şax tê şîrove kirin, di zimanê Erebî de tê wateya rengê kesk. Dema ku em metnê jorîn di ber çavan re derbas dikin, Xweda behsa hebûna avê di fotosentezê de dike, paşê peyva kesk tîne ziman, naveroka ayetê di vî beşî de ye, û tê gotin ku “em ji vê yekê genimên stûr derdixin”. Divê bê gotin, ji perspektîfa zanistî, klorofîl an jî klorofîl ji bo nebatan ji bo hilberîna xwarinê pêwîst e, ku di forma genim û fêkiyan de xuya dike.
Leave a Reply